پنوماتوری اصطلاحی است که هنگام وجود حباب‌های هوا (کف) در ادرار به کار برده می‌شود. این عارضه می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به بیماری‌های جدی مانند بیماری کرون یا دیورتیکولیت باشد.
ادرار زرد تیره
ادرار زرد تیره نیز به ویژه هنگام صبح، طبیعی است. در طول شب، ادرار ما غلیظ تر می‌شود زیرا ما آب نمی‌نوشیم. به همین دلیل است که نباید از دیدن رنگ تیره ادرار خود در آغاز روز تعجب کنید.
در یک فرد سالم، این رنگ به‌تدریج در طول روز و با آغاز نوشیدن مایعات تغییر می‌کند و از تیرگی آن کاسته می‌شود.
ادرار تقریباً قهوه‌ای رنگ
ادرار نارنجی تیره یا تقریباً قهوه‌ای رنگ، هم می‌تواند ناشی از کم آبی شدید باشد و هم اگر با مصرف مایعات حل نشد ممکن است نشانه یک مشکل جدی‌تر مانند یرقان، سندرم ژیلبرت(یک بیماری کبدی) یا رابدومیولیز(آسیب و تخریب عضلات اسکلتی) باشد.
علت تغییر رنگ ادرار بعد از خوردن مولتی ویتامین
ممکن است با شروع مصرف مولتی ویتامین‌ها متوجه تغییر رنگ ادرار خود به کهربایی یا طلایی روشن شوید. این مسئله جای نگرانی ندارد زیرا جذب گوارشی ویتامین‌های B و کاروتن باعث این مسئله می‌شود. بنابراین، مصرف میزان توصیه شده ویتامین‌ها هیچ ضرری ندارد. البته می‌توانید با افزایش مصرف آب، مانع از تغییر رنگ بیش‌ازحد ادرار شوید.
علت تغییر رنگ ادرار در کودکان
معمولا علت تغییر رنگ ادرار در کودکان، عفونت ادراری است که در شرایط حاد به‌صورت ادرار صورتی و بدبو خود را نشان می‌دهد. اگر در پوشک نوزاد خود به وجود لکه‌های نارنجی رنگ شک کردید، احتمالا به دلیل کم آبی بدن است. درصورتی‌که با افزایش مصرف آب جوش و شیر مادر باز هم این مشکل رفع نشد، حتما به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
علت تغییر رنگ ادرار در کرونا
یکی از عوارض جدی که این ویروس برای بدن دارد، بروز مشکلات کلیوی است. به حدی که گاهی نیاز به انجام دیالیز است. از علائم شایع اختلال در فیلتراسیون کلیه در اثر ابتلا به کووید-۱۹ می‌توان به کاهش حجم ادرار، صورتی یا قرمز شدن ادرار به دلیل وجود خون، ادرار کدر و کف آلود و افزایش یا کاهش فشار خون اشاره کرد. در واقع ویروس با ایجاد اختلال در روند انعقاد خون، باعث بروز عوارض کلیوی و تغییر رنگ ادرار می‌شود.
در اوایل همه‌گیری ویروس کرونا مصرف داروهای ضد مالاریا مانند کلروکین توسط مجامع پزشکی مختلف تایید شده بود. درحالی‌که یکی از عوارض بارز آن تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای تیره است.
چقدر آب باید بنوشید ؟
وقتی صحبت از هیدراتاسیون به میان می‌آید هیچ توصیه‌ای برای همگان وجود ندارد، اما متخصصان اورولوژی دستورالعمل‌هایی را برای کمک به شما در یافتن بهترین موارد ارائه کرده اند. آکادمی ملی علوم ایالات متحده حدود ۱۵.۵ فنجان (۳.۷ لیتر) مایعات در روز را برای مردان و ۱۱.۵ فنجان (۲.۷ لیتر) برای زنان پیشنهاد می‌کند که شامل تمام نوشیدنی‌ها و مواد غذایی می‌شود. با این وجود، نیاز‌های فردی می‌توانند بر اساس عواملی مانند وزن بدن، سطح فعالیت و وضعیت سلامت بسیار متفاوت باشند.
برای یک رویکرد شخصی‌تر توصیه می‌شود ۳۰ میلی لیتر آب بازای هر کیلوگرم وزن بدن در طول روز نوشیده شود. در این دستورالعمل تفاوت توده بدن هر فرد به حساب آمده و می‌تواند بر اساس فعالیت‌های روزانه شما تنظیم شود. اگر فعالیت بدنی بیش تری دارید یا اگر در آب و هوای گرم زندگی می‌کنید ممکن است لازم باشد مصرف آب خود را ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی لیتر در روز افزایش دهید. تنظیم این توصیه‌ها برای شرایط سلامتی خاص نیز مهم است. برای مثال، بیماران مبتلا به سنگ کلیه ممکن است برای کمک به مدیریت وضعیت خود به آب بیش تری نیاز داشته باشند در حالی که بیماران قلبی یا کلیوی ممکن است نیاز به محدود کردن مصرف مایعات خود داشته باشند.
جنسیت، سن و وضعیت سلامتی نیز نقش مهمی در تعیین مقدار مناسب آب برای شما دارند. مردان معمولا به دلیل اندازه متوسط بدن بزرگ‌تر نسبت به زنان به مایعات بیش تری نیاز دارند و افراد مسن ممکن است به دلیل کاهش حس تشنگی نیاز به توجه بیش تری به هیدراتاسیون داشته باشند. صرفنظر از این دستورالعمل‌ها بهترین شاخص‌های هیدراتاسیون کافی به ندرت احساس تشنگی و ادرار زرد روشن است. به پیام بدن خود گوش دهید و میزان مصرف آب را بر اساس تشنگی، رنگ ادرار و احساس تان تنظیم کنید تا اطمینان حاصل شود که برای سلامتی مطلوب هیدراته می‌شوید.
آن چه رنگ ادرار تان به شما می‌گوید
قرمز یا صورتی: گاهی اوقات خوردن مواد غذایی‌ای مانند چغندر یا انواع توت‌ها (بِری) می‌تواند ادرار شما را قرمزرنگ یا صورتی سازد. با این وجود، اگر متوجه شدید که ادرار شما در طول زمان قرمز یا صورتی باقی می‌ماند می‌تواند به این معنی باشد که در آن خون وجود دارد. این تغییر موردی می‌باشد که نباید ان را نادیده بگیرید و بهتر است با پزشک در مورد این تغییر صحبت کنید، زیرا ممکن است علامت قرمزی به دلیل ابتلا به سرطان مثانه و کلیه یا بیماری‌های خوش خیم مانند بزرگ شدن پروستات باشد.
قهوه‌ای تیره یا به رنگ چای: ادراری که قهوه‌ای تیره یا شبیه رنگ چای به نظر می‌رسد می‌تواند نشانه این باشد که شما آب کافی نمی‌نوشید. اگر مقدار زیادی مایعات مصرف کرده اید و ادرارتان هنوز تیره است ممکن است نشانه مشکلات کبدی یا سایر مشکلات سلامتی باشد.
آبی یا سبز: دیدن رنگ آبی یا سبز در کاسه توالت ممکن است تعجب آور باشد، اما می‌تواند به دلیل مصرف برخی دارو‌ها یا رنگ‌های موجود در مواد غذایی باشد.
زرد پررنگ: مصرف ویتامین‌های گروه ب می‌توانند رنگ زرد پررنگ را در ادرار ایجاد کنند. این اثر اگرچه بی ضرر است، اما یادآوری خوبی نسبت به این موضوع می‌باشد که چگونه رژیم غذایی و مکمل‌ها می‌توانند بر عملکرد‌های بدن تاثیر بگذارند.
شفافیت ادرار شما به چه معناست ؟
ادرار کدر می‌تواند نشانه عفونت یا مشکل در کلیه باشد. علاوه بر این، شایان ذکر است که وجود مایع منی در ادرار نیز می‌تواند شفافیت ادرار را تغییر داده و آن را کدر به نظر برساند.
ظاهر کدر اغلب خوش خیم است و خود به خود برطرف می‌شود و می‌تواند طبیعی یا یک عارضه جانبی ناشی از مصرف دارو‌ها یا جراحی به دلیل بزرگ شدن پروستات باشد.
بوی ادرار شما چه می‌گوید ؟
ادرار معمولا بوی ملایمی دارد، اما بو‌های قوی یا غیرعادی می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل باشد. رایحه قوی آمونیاک می‌تواند نشان دهنده کم آبی بدن باشد. بوی بد یا غیر معمول می‌تواند نشانه عفونت دستگاه ادراری باشد.
مصرف برخی مواد غذایی به ویژه آن‌هایی که تند هستند یا حاوی مواد قوی می‌باشند نیز می‌تواند بر بوی ادرار شما تاثیر بگذارند. مواد غذایی‌ای مانند مارچوبه، قهوه و برخی ماهی‌ها به دلیل ترکیبات خاصی که در آنها وجود دارد و از طریق ادرار دفع می‌شوند می‌توانند بوی متمایزی ایجاد کنند.
فاکتورهای خطر موثر بر تغییر رنگ ادرار
تغییر رنگی که در نتیجه مصرف غذا یا داروی خاص نیست، م‌تواند ناشی از بروز یک بیماری پزشکی باشد. فاکتورهایی که شما را در معرض خطر شرایط پزشکی قرار می‌دهند که بر رنگ ادرار تأثیرگذار هستند، عبارتند از:
- سن. تومورهای مثانه و کلیه که می‌توانند باعث مشاهده خون در ادرار شوند، در افراد مسن شایع‌تر هستند. مردان بالای ۵۰ سال گاهی اوقات به دلیل بزرگ شدن غده پروستات دفع خون در ادرار دارند.
- سابقه خانوادگی. سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کلیوی یا سنگ کلیه احتمال ابتلا به این مشکلات را افزایش می‌دهد. هر دو می‌توانند باعث بروز خون در ادرار شوند.
- ورزش سنگین. اگرچه دوندگان مسافت بیشتر در معرض خطر هستند، اما هرکسی که به شدت ورزش می‌کند ممکن است مشاهده خون در ادرار داشته باشد.
نحوه صحیح تشخیص علت تغییر رنگ ادرار
علاوه بر گرفتن تاریخچه پزشکی کامل و انجام معاینه فیزیکی به کمک مطرح کردن سوالاتی مانند چه مدت است که تغییر رنگ وجود دارد ؟ آیا متوجه بوی غیرعادی ادرار شده‌اید ؟ آیا دفع لخته خونی در ادرار دیده‌اید ؟ پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های تشخیصی زیر را نیز توصیه کند:
- آزمایش آنالیز و کشت ادرار. پزشک شما از آزمایش ادرار برای بررسی وجود گلبول‌های قرمز، سطوح بالای پروتئین و مواد معدنی دفع شده در ادرار استفاده می‌کند که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کلیوی یا مجاری ادراری باشد. نمونه‌ای از ادرار شما نیز احتمالاً برای برررسی باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند کشت می‌شود.
- آزمایشات خون. برخی از آزمایش‌های خون، سطح کراتینین و نیتروژن اوره خون را اندازه‌گیری می‌کنند (مواد زائدی که در جریان آسیب کلیه‌ها و عدم فیلتر شدن مناسب در جریان خون شما تجمع می‌یابند). پزشک شما همچنین ممکن است نمونه خون شما را از نظر سطوح بالای آنزیم‌های کبدی و شرایطی مانند دیابت بررسی کند.
- تصویربرداری. پزشک شما همچنین ممکن است یک سونوگرافی از مثانه یا کلیه‌های شما انجام دهد. این تست تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند. در صورت مشکوک بودن به وجود سنگ‌های مجاری ادراری، سی‌تی اسکن شکم و لگن ممکن است انجام شود. مطالعات تصویربرداری می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا نقص‌های ساختاری در دستگاه ادراری شما را بررسی کند.
نحوه درمان
نوع روند درمان این مشکل، به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. اگر به عنوان عارضه جانبی خوردن یک ماده غذایی یا داروی خاص بروز کرده باشد، احتمالا پزشک در این زمینه به شما هشدار می‌دهد یا داروی شما را عوض می‌کند. معمولا اگر رنگ ادرار شما در نتیجه کم آبی غیر طبیعی است، ابتدا می‌توانید مایعات بیشتری بنوشید. اگر رنگ غیرعادی ادرار ناشی از خوردن برخی غذاها باشد، می‌توانید کمتر از آنها بخورید.
اما در صورت وجود یک بیماری زمینه‌ای باید سریع برای درمان آن اقدام کرد. معمولا در زمان ابتلا به عفونت کلیوی، مصرف آنتی بیوتیک‌ها کمک زیادی به درمان ادرار قرمز رنگ می‌کند.
درمان تغییر رنگ ادرار با طب سنتی
خوشبختانه طب سنتی داروهای گیاهی موثری برای کنترل این مشکل دارد. در واقع یکی از راه‌های تشخیص بیماری‌ها در طب سنتی، بررسی رنگ ادرار است. درصورتی‌که تغییر رنگ ادرار در اثر مشکلات کلیوی باشد، مصرف دمنوش‌های گیاهی گلپر، جیسینگ، زالزالک و قاصدک واقعا موثر است.
اما در صورت تشخیص مشکلات کبدی مانند هپاتیت C باید شروع درمان با دمنوش‌های گیاهی کنگر فرنگی یا خار مریم باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر خون قابل مشاهده در ادرار دارید یا اگر رنگ ادرار شما صورتی روشن یا قرمز تیره است، فورا به پزشک مراجعه کنید. این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی مانند عفونت مجاری ادراری یا سنگ کلیه باشد و باید در اسرع وقت تشخیص داده شود. دفع خون از ادرار بدون هیچ‌گونه دردی ممکن است نشانه مشکل جدی‌تری مانند سرطان باشد.
ادرار نارنجی رنگ همچنین می‌تواند نشانه وجود یک بیماری جدی از جمله بیماری کلیه و مثانه باشد. در صورت قهوه‌ای شدن ادرار، به‌خصوص اگر مدفوع کم رنگ و پوست و چشمان شما زرد است، ممکن است کبد شما دچار اختلال در عملکرد شده باشد.
افرادی که علائم کم آبی شدید را نشان می‌دهند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند، زیرا این وضعیت می‌تواند عوارض شدیدی ایجاد کند. کسی که فکر می‌کند ممکن است عفونت ادراری داشته باشد باید برای آزمایش و درمان احتمالی با آنتی بیوتیک به پزشک مراجعه کند. بدون درمان، عفونت ممکن است به کلیه‌ها سرایت کند.
فردی که مشکوک به قرار گرفتن در معرض ویروس هپاتیت C است باید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی در مورد انجام آزمایش صحبت کند. این ویروس در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید کبدی شود.