آیا می دانید انحراف بینی چیست؟ انحراف بینی چه ارتباطی با سینوزیت دارد؟ چه عواملی سبب بوجود آمدن این مشکل می شوند؟ آیا انحراف بینی و سینوزیت را می توان بدون جراحی و به روش های طبیعی درمان کرد؟ با این مقاله از سلامت همراه باشید تا به پاسخ این سوالات برسید.
انحراف تیغه بینی چیست؟
انحراف تیغه بینی یا به اصطلاح Deviated Septum یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که بسته به شدت و ضعف با عوارض گوناگونی همراه است. به طور معمول، برطرف کردن عارضه انحراف بینی نیازمند انجام جراحی یا سیتوپلاستی (Septoplasty) است. این عارضه در شرایط حاد، زندگی روزمره و سلامت افراد را به شدت تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
انحراف بینی را با :
این اختلال نسبتا شایع که بسیاری از عمل های جراحی بینی برای درمان آن انجام می شود می تواند با یک شکستگی ساده در بینی و یک تصادف ایجاد شود.
هرچند انحراف بینی علائم ظاهری خاصی را نمایان نمی کند اما معضلات شدیدی را برای فرد گرفتار ایجاد می کند که در طول این مدت می تواند بسیار دردناک و ازار دهنده باشد و فرد را مستعد سرماخوردگی ها و سینوزیت مزمن بکند.
انحراف بینی به آسیب غضروف تیغه ی میانی بینی گفته می شود که در داخل حفره ی بینی ایجاد شده ، معمولا علائم ظاهری ایجاد نمی کند و بسته به نوع انحراف می تواند در یک کانال و یا هر دو کانال بینی موجب انسداد و اختلال شود.
انواع انحراف بینی
جا به جایی قسمت انتهایی تیغه بینی
تیغه میانی بینی اگر از ضمیمه خود در قسمت پایین بینی به سمت دیگر بینی حرکت کند، یکی از سوراخ ها و حفره های بینی را تنگ تر می کند.
تغییر شکل تیغه بینی به فرم کمان مانند یا s شکل
این تغییر شکل سبب می شود تا حفره های بینی دچار انسداد نسبی و یا کامل در هر دو حفره بینی می شود.
آیا انحراف تیغه بینی باعث کجی بینی می شود ؟
تیغه بینی که تحت عنوان سپتوم نیز خوانده می شود، گاهی دچار انحراف شده و همین امر منجر به کجی بینی یا ایجاد سوراخ های بینی نامتقارن می گردد. چارچوب بینی از غضروف و استخوان نازک تشکیل شده است. این دو آیتم با سپتوم که در وسط بینی قرار گرفته و مجرای بینی را به دو سوراخ تقسیم می کند ، در ارتباط تنگاتنگی می باشند .
گاهی علاوه بر غضروف های نازک ، استخوان ها نیز با ایجاد شکستگی های کنترل شده ، باید شکل داده شده و در موقعیت جدید قرار گیرند تا بینی کج با جراحی انحراف بینی ، صاف شود.
رابطه ی انحراف بینی با سینوزیت
تيغه بيني را سپتوم بینی نیز می گویند، این ناحیه ای بینی در واقع یک صفحه ی عمودی نازک است كه فضاي داخلی بيني را به دو حفرۀ مجزاي راست و چپ تقسيم مي كند. وظیفه ی این تیغه پشتیبانی و نگهداری از قسمتهای خارجی بینی است و تمامی وزن بینی را متحمل می شود.در واقع تیغه ی بینی ستون بینی است و آن را نگه می دارد.
معمولا نيمه ی جلوئی اين تيغه غضروفي و نيمه ی بالايي آن استخواني اس و تا پایان بلوغ در حال رشد خواهد بود.
این ناحیه ممكن است از خط وسط منحرف شود و در ناحيه اي به سمت راست يا چپ انحراف پیدا کند انحراف بینی نیز از خم شدن این ناحیه به وجود می آید.
البته در بیشتر موارد اين كجي تیغه در قسمت داخلي بيني است و تاثيري بر روي شكل ظاهري بيني نمي گذارد .اما ممکن است عوارضی تنفسی وسینوسی در پی داشته باشد.
همانطور که می دانید ترشحات سینوسها از طریق مجاری آنها به درون بینی تخلیه می شود، از این طریق است که تمامی ترشحات از طریق این مجاری به انتهای گلو منتقل می شوند.
انحراف ایجاد شده در تیغه بینی ممکن است باعث انسداد مجاری سینوسها بشود و مشکلات سینوسی برای فرد ایجاد نماید.
در چنین حالتی ترشحات خارج شده از سینوسها در داخل آنها انباشته می شوند و با تجمع ترشحات سینوسی احتمال ابتلا به بیماریهای سینوس افزایش می یابد.
بنابراین می توان به این نتیجه رسید که در صورت رفع انحرافات بینی زمینه ی ابتلا به بیماری های سینوسی در بدن ایجاد و یا باعث تشدید بیماری می شود. جراح بینی با تشخیص انحراف تیغه بینی توسط معاینات بالینی توصیه می کند تا انجام جراحی بینی مشکلات خود را رفع و اصلاح نمایید.
آشنایی با ساختار تیغه بینی و نقش آن
چنان که پیشتر هم گفته شد، تیغه بینی بافتی غضروفی به ضخامت یک تا دو میلی‌متر است که غالبا حفره بینی را به دو بخش مساوی تقسیم می‌کند. این امر در جلوگیری از گرفتگی بینی موثر بوده و توزیع هوای ورودی و جریان مناسب آن در حفره بینی را امکان‌پذیر می‌کند.
با این حال، مهم‌ترین کاربرد تیغه بینی این است که از انتقال عوامل بیماری‌زا از مجرایی به مجرای دیگر جلوگیری می‌کند. در صورت قرارگیری مناسب سپتوم، درگیر شدن یکی از مجاری تنفسی به ویروس‌ها، میکروب‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا به معنای آلوده شدن مجرای دیگر نخواهد بود. به علاوه، فرم تیغه بینی در تعیین شکل ظاهری افراد نیز به شدت تاثیرگذار است.
دلایل انحراف تیغه بینی
به طور معمول، انحراف تیغه بینی را می‌توان عارضه‌ای ارثی یا مادرزادی دانست. با این حال، برخی صدمات فیزیکی در دوران جنینی و بدو تولد یا شکستگی‌های ناشی از تصادف، ضرب و شتم یا بروز آسیب‌های احتمالی در فعالیت‌های ورزشی نیز در ایجاد عارضه کجی تیغه بینی تاثیرگذار هستند.
در مجموع دلایل انحراف بینی را می‌توان چنین برشمرد:
- عوامل ژنتیکی یا موروثی
- آسیب‌های فیزیکی ثانویه که اغلب در هنگام ورزش یا در اثر تصادف ایجاد می‌شوند. در این موارد، غالبا تیغه غضروفی یا استخوان بینی دچار شکستگی شده و زوایای نامنظم‌تری ایجاد می‌کند.
- آسیب‌های جنینی و بدو تولد که عمدتا در اثر مشکلات مربوط به زایمان پدید می‌آیند. عارضه انحراف بینی بدو تولد غالبا جزیی بوده و در بخش قدامی بینی اتفاق می‌افتد. با این حال، افزایش سن می‌تواند در تغییر فرم و شدت انحراف تاثیرگذار باشد.
علائم انحراف تیغه بینی
انحراف غضروف بینی عمدتا یک عارضه خفیف و کم خطر است. با این حال، مهم‌ترین علائم انحراف تیغه بینی حاد را می‌توان چنین برشمرد:
- مشکلات تنفسی به ویژه از طریق بینی
- سردردهای مکرر
- سرماخوردگی مزمن
- عفونت سینوس‌های فرونتال
- عفونت سینوس‌های ماگزیلاری
- اختلال در کیفیت و دمای هوای وارد شده از طریق مجاری بینی
- گرفتگی دائمی یا طولانی مدت یکی از مجاری تنفسی
- خشکی دهان
- اختلال بویایی
- خونریزی از بینی یا خون دماغ شدن
- التهاب مداوم غشاء مخاطی یکی از مجاری بینی
- خشکی مداوم و آزاردهنده یکی از مجاری بینی
- خروپف
- آپنه خواب
آپنه خواب چیست ؟
آپنه خواب (Sleep apnea) نوعی اختلال است که ایجاد وقفه در تنفس با برهم خوردن فاصله زمانی دم و بازدم را خصوصا در هنگام خواب به دنبال دارد. وقفه‌های تنفسی ناشی از آپنه بسیار کوتاه بوده و چیزی در حدود ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد.
این امر، نوعی احساس خفگی را به دنبال داشته و فرد را مکررا از خواب بیدار می‌کند. این عارضه، سالمندان، افراد دارای اضافه وزن و افراد مبتلا به اختلال کجی تیغه بینی را بیش از سایرین تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. درمان نکردن این عارضه، ممکن است خطر ابتلا به بیماری فشار خون را نیز افزایش دهد.
سینوس فرونتال چیست ؟
سینوس‌های فرونتال یک جفت حفره کوچک هستند که درست پشت چشم‌های شما جا دارند. انحراف در ناحیه تیغه بینی از عوامل موثر در ورود باکتری‌ها و ویروس‌ها به این مناطق به حساب آمده و در اثر تجمع عوامل بیماری‌زا ایجاد التهاب و عفونت به دنبال خواهد داشت.
سینوس ماگزیلاری چیست ؟
سینوس‌های ماگزیلاری از جمله مهم‌ترین حفره‌های سینوسی هستند که در نواحی اطراف بینی و روی گونه‌ها قرار گرفته‌اند. عفونت سینوسی ناشی از انحراف تیغه بینی می‌تواند در ایجاد سردردهای شدید یا احساس فشار در ناحیه چشم موثر باشد.
روش‌های تشخیص انحراف تیغه بینی
برای تشخیص کجی تیغه بینی، پزشک متخصص با استفاده از ابزاری به نام اسپکولوم ابتدا مجاری بینی را به طور دقیق معاینه می‌کند. اسپکولوم ابزار ویژه‌ای است که مجاری بینی را باز می‌کند. این کار به منظور بررسی محل و حالت قرارگیری تیغه و تاثیر آن بر اندازه مجاری انجام می‌گیرد.
در برخی شرایط، تشخیص انحراف تیغه بینی به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود. در چنین مواردی، ممکن است انجام آندوسکوپی یا سیتی اسکن ضرورت داشته باشد.
از طرف دیگر، پزشک در طول معاینه فیزیکی یا مشاوره آنلاین سوالاتی را در رابطه با کیفیت خواب، خروپف، مشکلات سینوسی و تنفسی مطرح خواهد کرد.
روش‌های درمان انحراف تیغه بینی
از رایج‌ترین روش‌های درمان انحراف تیغه بینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سپتوپلاستی
سپتوپلاستی یا جراحی اصلاحی تیغه بینی در مواردی به‌کار می‌رود که تنفس بیمار دچار اختلال بوده و استفاده از دارو بهبود قابل توجهی را برای وی به دنبال نداشته باشد.
سپتورینوپلاستی
اصطلاح سپتورینوپلاستی در اصل به ترکیبی از جراحی زیبایی و عمل اصلاح وضعیت تیغه بینی اطلاق می‌شود. برای انجام این عمل معمولا از بیهوشی کامل استفاده می‌شود.
تربینوپلاستی از روش های درمان انحراف بینی و سینوزیت
در عمل تربینوپلاستی، جراح بخش کوچکی از شاخک بینی را بریده یا آن را می‌سوزاند. نوع دیگری از این جراحی نیز وجود دارد که در آن بخش اضافی استخوان بینی برداشته شده و مجرای تنفسی بزرگ‌تر می‌شود. این جراحی، اغلب به صورت سرپایی و با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد.
تراش بافت مخاطی
در عمل تراش بافت مخاطی، قسمتی از استخوان و غضروف بینی برداشته شده و به این ترتیب، انحراف تیغه بینی برطرف می‌شود. این عمل، با استفاده از بیهوشی کامل انجام گرفته و پس از جراحی، بیمار برای مدت یک یا دو روز بستری می‌شود.
نکته
همان طور که گفته شد، جراحی انحراف تیغه بینی ممکن است از طریق بیهوشی کامل یا بی‌حسی موضعی انجام گیرد. با توجه به عوارض جانبی و خطرات احتمالی ناشی از بیهوشی عمومی، بسیاری از افراد گزینه بی‌حسی موضعی را برای این جراحی انتخاب می‌کنند.
جراحی انحراف بینی همراه با بی‌حسی موضعی فرآیندی رایج و کم خطر است. در واقع، اغلب خطرات احتمالی از به‌کارگیری داروی بیهوشی ناشی می‌شود.
چرا باید عمل سپتوپلاستی انجام دهید؟
مزایا و کاربردهایی که این عمل جراحی باعث آن ها می شود، زیاد است که در ادامه به چند نمونه آن ها اشاره خواهیم کرد :
- بهبود تنفس : وقتی که جریان هوا و راه آن باز می شود، فرد می تواند بهتر تنفس کند. این کار باعث افزایش آرامش بیمار نیز می شود.
- بهبود حس بویایی : بهبود حس بویایی بعد از عمل انحراف بینی چرا که فرد می تواند بهتر تنفس کند و بوی اجسام را درک کند.
- عفونت سینوسی کمتر : یکی از شایع ترین مشکلاتی که افراد داری انحراف بینی از آن رنج می برند، عفونت سینوسی است که با باز شدن مجراهای بینی و تخلیه عادی دیگر شاهد چنین مشکلاتی در فرد نخواهیم بود.
- کیفیت خواب فرد بهتر می شود : کسانی که دچار انحراف بینی هستند در هنگام خواب دارای مشکلات بیشتری هستند چرا که تنفس آن ها سخت تر است! اما بعد از انجام عمل و بهبود انحراف بینی شاهد این هستیم که کیفیت خواب بیمار نیز افزایش پیدا می کند.
روش‌های درمان غیر جراحی انحراف تیغه بینی
همان طور که پیشتر هم گفته شد، انحراف بینی خفیف نیازی به درمان ندارد. تنها در موارد حاد، درمان کامل انحراف بینی تنها از طریق جراحی انجام می‌گیرد.
روش‌های غیرجراحی و دارویی معمولا در موراد انحراف خفیف یا برای بهبود علائم اختلالات حاد به‌کار می‌روند. برای کسب اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم از طریق اپلیکیشن یا سامانه مشاوره آنلاین پذیرش ۲۴ با مشاوران دارویی یا متخصصان گوش و حلق و بینی مشورت کنید.
روش های درمان دارویی انحراف تیغه بینی
از جمله روش‌های بهبود ودرمان دارویی انحراف بینی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- داروها و مواد ضد احتقان
- آنتی‌هیستامین‌ها
- اسپری استروئید بینی
- نوارها یا چسب‌های مخصوص خروپف
درمان‌های گیاهی و سنتی انحراف بینی
از بهترین روش‌های درمان سنتی و گیاهی انحراف غضروف بینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از دم‌نوش یا بخور آویشن
- استفاده از دم‌نوش یا بخور نعناع
- استفاده از بخور اکالیپتوس
گزینه‌های مناسب برای جراحی انحراف بینی و سینوزیت
مناسب‌ترین گزینه‌های جراحی کجی بینی عبارتند از:
- افراد مبتلا به انحراف حاد بینی
- افراد مبتلا به سینوزیت مزمن
- افراد بالاتر از ۱۶ سال
سن بیمار از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر روند جراحی است. بنابراین، در حالت عادی لازم است بیمار مراحل رشد را به طور کامل پشت سر گذاشته و پس از آن نسبت به انجام جراحی اقدام کند.
با این حال، در موارد حاد نظیر انسداد شدید مجاری تنفسی، اختلالات شدید ظاهری یا مشکلات حاد ریوی عمل جراحی بدون در نظر گرفتن فاکتور سن انجام می‌گیرد.
آمادگی‌های قبل از جراحی انحراف بینی
آمادگی‌های قبل از جراحی انحراف بینی به اختصار عبارتند از:
- اجتناب از مصرف آسپرین و ایبوبرفن به مدت دو هفته قبل از جراحی برای جلوگیری از رقیق شدن خون و کاهش احتمال خونریزی بیش از اندازه
- اجتناب از مصرف دخانیات حداقل دو هفته قبل از جراحی برای کمک به بهبود و ترمیم سریع‌تر بافت‌ها
جراحی انحراف تیغه بینی چقدر طول می‌کشد ؟
جراحی انحراف بینی یا سپتوپلاستی در حدود ۹۰ دقیقه طول کشیده و بسته به تمایل یا شرایط عمومی بیمار، تحت بیهوشی کامل یا بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد.
در طی عمل، جراح تیغه بینی را برش داده و غضروف یا استخوان اضافی را خارج می‌کند. به این ترتیب، تیغه بینی صاف شده و مجرا باز می‌شود. پس از انجام این کار، ممکن است جراح برای حمایت از تیغه در هر یک از مجاری بینی از آتل‌های سیلیکونی استفاده کند. در نهایت، محل بریدگی بخیه می‌خورد.
مراقبت‌های پس از جراحی انحراف بینی و سینوزیت
اقداماتی نظیر جلوگیری از وارد شدن ضربه به بینی، فین نکردن، عطسه شدید نکردن، خود داری از انجام فعالیت ها و ورزش های سنگین فاکتور های بسیار مهمی در مراقبت های بعد از عمل است.
بسیاری از افرادی که سینوزیت دارند این تصور را دارند که در قسمت تیغه میانی بینی خود دچار انحراف هستند ولی این تصوری غلط است. کسی که به سینوزیت مبتلا است، لزوما انحراف بینی ندارد.
ذکر این نکته نیز لازم است که علت سردرد های شدید نیز دلیل بر انحراف بینی نمی باشد.
برخی از افراد با هدف سودجویی از بیماران اعلام می کنند که می توانند انحراف بینی را توسط لیزر درمان کنند و بهتر است گول چنین تبلیغاتی را نخورید.
زیرا همانگونه که در بالا گفتیم ساختار بینی و تیغه میانی آن از غضروف است و امکان درمان قطعی و صد در صدی انحراف بینی تنها از طریق لیزر ممکن نیست و بهتر است برای درمان مشکل خود از متخصصان و جراحان خبره بهره بگیرید.
در عین حال، به بیماران توصیه می‌شود حداقل تا دو هفته بعد از جراحی از مصرف قرص‌های آسپرین و ایبوبروفن خودداری کرده و مصرف دخانیات را کنار بگذارند. داروهایی نظیر آسپرین و ایبوبرفن با رقیق کردن خون می‌توانند خونریزی بعد از عمل را شدت بخشند. همچنین، استفاده از دخانیات روند بهبود بافت‌ها را کند کرده یا دچار اختلال می‌کند.
عوارض احتمالی پس از عمل
موارد زیر از عمده‌ترین عوارض احتمالی پس از عمل انحراف بینی به حساب می‌آیند:
- تغییر شکل بینی
- برطرف نشدن مشکلات اولیه نظیر آپنه خواب و گرفتگی بینی
- خونریزی شدید و طولانی مدت
- کاهش حس بویایی
- بی‌حسی موقت در لثه‌های فوقانی و دندان‌ها
- هماتوم سپتوم یا تجمع خون در تیغه بینی
روند بهبودی پس از سپتوپلاستی چگونه است ؟
پس از سپتوپلاستی ممکن است پزشک متخصص برای جلوگیری از بروز عفونت و کاهش درد دارو تجویز کند. به خاطر داشته باشید، کلیه داروهای توصیه شده را باید در زمان مقرر و طبق نظر پزشک مصرف کنید.
روند بهبودی کامل در حدود ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. در این مدت، لازم است تا جای ممکن مراقب بوده و از وارد شدن هرگونه ضربه یا فشار به تیغه بینی اجتناب کنید. برای این منظور، پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را رعایت کنید:
- بینی خود را با فشار خالی نکنید.
- در هنگام خواب، سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید.
- از انجام تمرینات ورزشی سنگین و کاردیو خودداری کنید.
- تا جای ممکن از پوشیدن لباس‌های یقه بسته خودداری کرده و پوشاکی به تن کنید که به وسیله دکمه باز و بسته شود.
عدم بهبودی کامل چه مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت ؟
رعایت نکردن نکات یاد شده و عدم بهبودی کامل ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
- مشکلات مزمن سینوسی
- اختلال در خواب
- خروپف
- خون دماغ شدن
- درد صورت
- خشکی دهان
- گرفتگی بینی و مشکلات تنفسی
روش پیشگیری از انحراف بینی و سینوزیت
برای پیشگیری از انحراف بینی ناشی از تصادفات و آسیب‌های فیزیکی لازم است تا جای ممکن جانب احتیاط را رعایت کنید. از جمله اقدامات احتیاطی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از کمربند ایمنی در هنگام رانندگی و حضور در خودرو
- استفاده از کلاه ایمنی و محافظ صورت در هنگام فعالیت‌هایی نظیر موتورسواری، دوچرخه‌سواری، اسکی، کاراته، فوتبال و بسیاری موارد دیگر
نحوه جراحی انحراف بینی
در طول جراحی، برش کوچکی در سپتوم بینی ایجاد می‌شود و استخوان و غضروف‌های را که مزاحم را که در مسیر راه هوایی قرارگرفتند را از بینی خارج می‌شوند. در بسیاری از موارد در حین برطرف‌کردن انحراف تیغه بینی، لازم است پزشک توربین‌های بینی را هم مرتب و درست کند.
در برخی موارد لازم است روی بیمار جراحی جراحی «سپتورینوپلاستی» صورت گیرد، یعنی برای تغییر شکل ظاهری بینی، علاوه بر جراحی انحراف بینی (سپتوپلاستی)، عمل زیبایی بینی (رینوپلاستی) هم انجام می‌شود.
گاهی‌اوقات بیمار علاوه بر انحراف بینی از مشکل سینوزیت هم رنج می‌برد که همراه با سپتوپلاستی، عمل سینوسها هم انجام می‌شود. نیاز به جراحی دارد.
جراحی بینی شکسته
همانطور که پیشتر اشاره شد، علاوه بر انحراف بینی، یکی از آسیب‌هایی که بینی را تهدید می‌کند، شکستگی است (به‌هرگونه ترک یا شکستگی در قسمت استخوانی بینی، شکستگی گفته می‌شود.) که معمولا عامل آن خارجی است. به‌عبارتی شکستگی استخوان بینی به‌دلیل واردشدن ضربه بر اثر تصادف، افتادن یا آسیب در حین ورزش ایجاد می‌شود.
در کودکان بیشتر شکستگی‌های بینی بر اثر افتادن است. تنها درمان قطعی برای شکستگی بینی، جراحی است. با جراحی، بینی فرد که از حالت اولیه خارج و دچار انحراف شده، اصلاح می‌شود.
مدت زمان عمل جراحی انحراف بینی چقدر است؟
عمل انحراف بینی ، بسته به شرایط بیمار و میزان شدت انحراف حدودا بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه ممکن است زمان ببرد.
آیا درد عمل انحراف بینی پس از جراحی زیاد است؟
با توجه به اینکه در حین جراحی بیمار یا بطور کامل بیهوش شده است و یا محل عمل بی حس شده بنابراین دردی را احساس نمی کند منتهی پس از جراحی و با از بین رفت اثر داروی بیهوشی و بی حسی این احتمال وجود دارد که فرد مقداری درد را احساس کند که کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
علاوه بر این پزشک با تجویز داروهای مسکن و ضد درد موجب تسکین درد بیمار خواهد بود که لازم آنها را بطور مرتب و طبق دستور پزشک خود مصرف نمایید.
علائم شکستگی بینی
- تغییر شکل و کج‌شدن بینی
- تورم صورت
- احساس درد به‌ویژه هنگام لمس کردن بینی
- کبودی زیر چشم و اطراف بینی
- خون دماغ‌شدن
- مشکلات تنفسی
- احساس کیپ‌شدن یکی از سوراخ‌های بینی یا هر دو آنها
- خارج شدن ترشحات از بینی
- تاری دید
- کم شدن هوشیاری