آبله مرغان ماحصل ویروسی به نام واریسلا-زوستر است که از سرعت انتشار بالایی برخوردار است و در کودکان زیر ۱۰ سال شایع‌تر است.در این مطلب از شما با بیماری آبله مرغان به طور کامل آشنا خواهید شد.
آبله مرغان
آبله مرغان یک نوع از بیماری‌های ویروسی است که در اثر عفونت با ویروس واریسلا زوستر (VZV) به وجود می‌آید. این بیماری ویروسی، بثورات پوستی ایجاد میکند که با تاول‌های کوچک، همراه با خارش شروع شده و در نهایت تبدیل به جوش می‌شود، شروع علائم از قسمت‌های صورت، پشت و سینه است. حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ تاول در بدن افراد ظاهر می‌شود.
علائم بیماری آبله مرغان و مدت زمان خوب شدن آبله مرغان
تقریبا ۱۰ تا ۲۱ روز بعد از در معرض ویروس آبله مرغان قرار گرفتن، تاول‌های خارش دار بر روی نقاط بدن ظاهر می‌شوند. که این شرایط، تقریبا ۵ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. ۱ تا ۲ روز قبل از ظاهر شدن بثورات جلدی، علائمی از قبیل؛ تب و لرز، سردرد، بی‌اشتهایی و خستگی و احساس ضعف به وجود می‌آید.
خارش از علائم اولیه آبله مرغون است.
بثورات پوستی آبله مرغان از هنگام ظاهر شدن بر روی پوست، سه مرحله را طی می‌کنند:
- در طی چند روز اولیه برجستگی‌های قرمزی بروز میکند.
- سپس این برجستگی‌ها به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند که به راحتی باز شده و نشت می‌کنند.
- بعد از این دو مرحله، پوسته‌هایی تاول‌های شکسته را می‌پوشاند و چند روز طول می‌کشد تا بهبودی حاصل شود.
بثورات ممکن است طی چند روز ظاهر شوند که هر سه مرحله، برجستگی، تاول و ضایعات پوستی را حتما طی می‌کنند. تا زمانی که تمام تاول‌های پوستی باز نشوند، امکان انتقال بیماری به افراد سالم وجود دارد. و معمولا از زمان ظاهر شدن علائم تا خوب شدن آنها، ۵ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
افراد باید با دیدن علائم و ایجاد خارش در قسمت‌های مختلف خود، حتما جهت معاینه و تشخیص به پزشک مراجعه نمایند، زیرا در این صورت می‌توانند هم از شدت بیماری خود بکاهند و هم از انتقال آن به دیگران خودداری کنند.
همچنین در بخوانید : درمان آبله مرغان با جوش شیرین، آبی بر آتش خارش این دانه‌ها
علائم آبله مرغان در نوجوانان
بیماری آبله مرغون در کودکان معمولا به صورت خفیف ظاهر می‌شود و از بیماری‌های شایع در زمان کودکی محسوب می‌شود، ابتدا علائمی مانند سرماخوردگی در فرد احساس می‌شود و ممکن است آبریزش بینی یا حتی سرفه و عطسه نیز مشاهده شود. ولی در موارد شدید آن بثورات جلدی ممکن است کل بدن را درگیر کنند. ایجاد ضایعات چشمی و گوشی نیز در اثر این بیماری مشاهده شده است.
اگر حدس می زنید که کودک شما به آبله مرغان مبتلا شده است، برای سپری کردن دوره درمان به پزشک مراجعه نمایید تا در روند بهبودی به شما کمک کند. اگر فرزند شما مبتلا به آبله مرغان بود علاوه بر تحت درمان قرار دادن او، تا بهبودی کامل زخم ها، کودک را از رفتن به مدرسه منع کنید تا بیماری به سایر افراد انتقال پیدا نکند.
علائم آبله مرغان در بزرگسالان
از خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی برای بزرگسالان، آبله مرغان است. علائم آبله مرغان در بزرگسالان، بسیار شدیدتر از نوجوانان و کودکان است، همچنین مرگ و میر و خطر بستری شدن در بزرگسالان ۲۵ درصد بیشتر از کودکان است.
عفونت آبله مرغون در بزرگسالان ممکن است با سرگیجه، ضعف، تپش قلب، لرزش بدن همراه باشد، که در صورت شدیدتر شدن عفونت، استفراغ، سرفه‌های مکرر، سفتی گردن و همچنین تب بالای ۹/۳۸ درجه سانتی گراد مشاهده می شود.
برای درمان به موقع و در امان بودن از عوارض آبله مرغان، باید در اولین فرصت تحت معاینه پزشک قرار گرفت. پزشک متخصص عفونی، در صورت لزوم، داروهای مورد نیاز برای کاهش عوارض بیماری را تجویز می کند.
عوامل ایجاد بیماری آبله مرغان
آبله مرغون یک نوع عفونت ویروسی است، که در اثر عوامل زیر به وجود می آید:
تماس مستقیم با بثورات پوستی فرد مبتلا به آبله مرغان، باعث انتقال بیماری به سایر افراد می شود.
استشمام سرفه و عطسه‌ای که از فرد بیمار در هوا منتقل می‌شود به سرعت افراد نزدیک را به آبله مرغان مبتلا میکند.
آبله مرغون تا چند روز واگیر دارد ؟
برجستگی‌های جدید همچنان به مدت چندین روز ظاهر می‌شوند، بنابراین شما می‌توانید هم‌زمان سه مرحله از برجستگی‌ها، تاول و ضایعات خشک و دلمه بسته را مشاهده کنید و تا ۴۸ ساعت قبل از پدیدار شدن ضایعات ویروس به دیگران منتقل می‌شود و تا زمانی که تاول‌ها کاملا از بین نروند، واگیردار خواهد بود.
با دیدن کدام علائم آبله مرغون به دکتر مراجعه کنیم ؟
زمانی که فکر می‌کنید شما یا فرزندتان به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، به پزشک عفونی یا پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک با معاینه‌ی ضایعات و در نظر گرفتن سایر علائم می‌تواند بیماری را تشخیص دهد، همچنین ،در صورت لزوم، جهت کاهش شدت بیماری و درمان عوارض ناشی از آن، دارو تجویز میکند.
در صورت وجود هر یک از علائم زیر به هنگام ابتلا به آبله مرغون به پزشک خود اطلاع دهید:
- وجود هرگونه ضایعه در چشم‌ها
- ضایعات بسیار قرمز، گرم و دردناک، که ممکن است نشانه‌ی عفونت باکتریایی ثانویه باشد.
- ضایعات همراه با سرگیجه، اختلال در هوشیاری، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، لرزش، از دست دادن هماهنگی عضلات، سرفه، استفراغ، سفتی گردن و یا تب بالاتر از ۳۸.۹ درجه‌ی سانتی گراد
- هر فردی در خانواده دارای مشکل در سیستم ایمنی بدن یا سن کمتر از ۶ ماه
علت ابتلا به آبله مرغان چیست ؟
ویروس واریسلا زوستر عامل ایجاد آبله مرغون است، که می‌تواند از طریق تماس مستقیم با ضایعات گسترش یابد، همچنین از طریق عطسه یا سرفه‌ی فرد مبتلا نیز باعث انتقال بیماری می‌شود. در نظر داشته باشید در صورتیکه قبلا به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده‌اید و یا واکسن آن را دریافت نکرده باشید، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. واکسینه شدن در برابر این بیماری برای افرادی که کار آنها مراقبت از کودکان یا در مدرسه است، اهمیت دارد. اکثر افراد مبتلا شده به آبله مرغان یا واکسینه شده، در برابر ابتلا به این بیماری ایمن سازی شده‌اند، اما در صورت ابتلا، علائم بیماری خفیف‌تر، تعداد تاول‌ها کمتر با تب خفیف یا بدون تب؛ ابتلای مجدد به آبله مرغان نادر است.
افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض ناشی از آبله مرغان هستند، عبارتند از:
- نوزادان تازه به دنیا آمده که مادران آنها واکسینه نشده یا هرگز به آبله مرغان مبتلا نگشته‌اند.
- نوجوانان و بزرگسالان
- زنان باردار که تا به حال به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند.
- افرادی که سیگار می‌کشند.
- افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها توسط داروهای شیمیایی مانند شیمی درمانی یا بیماری‌هایی مانند سرطان یا ایدز ضعیف شده است.
- افرادی که داروهای استروئیدی جهت درمان بیماری مانند آسم مصرف می‌کنند.
هنگامی که فرد یک بار به آبله مرغان مبتلا شود، ویروس واریسلا-زوستر سالها در سلول‌های عصبی باقی می‌ماند و ممکن است بعد از سالها ویروس فعال شده و منجر به بیماری زونا و تاول‌های بسیار دردناک شود، بنابراین توصیه می‌شود، که افراد بالای ۶۰ سال واکسن واریسلا دریافت کنند.
چگونه بفهمیم که ابله مرغان گرفته ایم ؟
پزشک و یا پرستار تنها با نگاه کردن و پرسیدن چند سوال می‌توانند آبله مرغان را تشخیص دهند و نیاز به هیچگونه آزمایشی نیست. در موارد نادر ممکن است آبله مرغان با جای نیش گال و یا سایر حشرات دیگر اشتباه شود. بنابراین آبله مرغان اغلب بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. ممکن است در برخی موارد آزمایش‌هایی برای تأیید تشخیص یا رد سایر بیماری‌ها انجام شود.
درمان آبله مرغان چیست ؟
دوره‌ی بیماری آبله مرغان بین ۵ تا ۱۰ روز است، اما به دلیل وجود ضایعات خارش دار طولانی‌تر به نظر می‌رسد، خوشبختانه جهت درمان آبله مرغان می‌توان اقداماتی را در خانه انجام داد تا زمانی که دوره‌ی بیماری طی شود و بدن بهبود یابد.
در صورتیکه با فردی که مبتلا به آبله مرغان است، اما علائمی ندارد، در تماس هستید، پزشک برای شما ایمونوگلوبولین تجویز خواهد کرد. این دارو از آبله مرغان شدید پیشگیری خواهد کرد و در افراد زیر کاربرد دارد:
- زنان باردار
- افراد سیگاری
- افراد مبتلا به ایدز
- افرادی که شیمی درمانی می‌کنند و یا داروهای استروئیدی را در دوز بالا مصرف می‌کنند.
- نوزادان زیر ۴ هفته در معرض خطر عوارض ناشی از آبله مرغان هستند.
قرص آسیکلوویر برای آبله مرغان کاربرد دارد ؟
اگر در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان شدید هستید و در حال حاضر علائم آن را دارید، پزشک داروی ضد ویروس آسیکلوویر (قرص اسیکلوویر) را تجویز میکند، که می‌تواند باعث کاهش علائم شود و اولین دوز آن باید در ۲۴ ساعت اول بروز اولین ضایعات و به مدت ۷ روز و روزی ۵ نوبت مصرف شود.
بایدها و نبایدهای آبله مرغون (چه چیزهایی برای آبله مرغون خوب است ؟)
در حالی که هیچ درمانی برای آبله مرغون وجود ندارد، عفونت را می‌توان با اقدامات زیر مدیریت کرد:
- استفاده از استامینوفن برای بهبود درد: در صورت تب بالا و یا هرگونه درد به علت آبله مرغان در فرد و بچه‌ها می‌توان از استامینوفن استفاده کرد و همچنین موجب بهبود دردهای به وجود آمده در اثر ضایعات بر روی پوست و دهان می‌شود. مصرف استامینوفن برای همه‌ی افراد بی‌خطر است از جمله زنان باردار و کودکان بیش از ۲ ماه.
- ایبوپروفن: از مصرف مسکن‌های ضدالتهاب مانند بروفن اجتناب کنید، زیرا که باعث بدتر شدن بیماری می‌شود و همچنین مصرف آسپرین در کودکان زیر ۱۶ سال ممنوع است و منجر به عارضه‌ی سندرم ری می‌شود.
- ضایعات را نخارانید: خاراندن ضایعات شما را در معرض خطر عفونت باکتریایی قرار می‌دهد و همچنین می‌تواند باعث برجای ماندن محل ضایعات شود.
اقدامات زیر به کاهش خارش کمک میکند:
- به آرامی ضایعات را ماساژ دهید: ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید و از خاراندن بپرهیزید.
- لباس گشاد و نخی بپوشید: به تنفس بهتر پوست کمک میکند.
- کالامین: می‌توانید از لوسیون کالامین بر روی ضایعات استفاده کنید.
- آنتی هیستامین: استفاده از آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین به کاهش علائم کمک میکند.
- خود را خنک نگه دارید: گرما و تعریق باعث افزایش خارش می‌شود، بنابراین از یک پارچه‌ی خیس بر روی محل‌های خارش می‌توانید استفاده کنید.
- از کم آبی اجتناب کنید: نوشیدن مقدار زیاد مایعات به بدن جهت خلاص شدن از ویروس کمک میکند و آب بدن شما را تامین میکند.
- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و شیرین اجتناب کنید: مخصوصا اگر در این بیماری دهان نیز درگیر است، از غذاهای سفت و سخت، تند و یا شور بپرهیزید، چون باعث زخم شدن دهان می‌شوند.
عوارض آبله مرغان چیست ؟
به طور معمول آبله مرغون یک بیماری خفیف است، اما می‌تواند شرایط جدی به وجود آورد و به عوارض زیر منجر شود:
- عفونت‌های باکتریایی پوست، بافت نرم، استخوان، مفاصل و یا جریان خون (سپسیس)
- کم آبی
- ذات‌الریه
- التهاب مغز (آنسفالیت)
- سندرم شوک سمی
- سندرم ری (درگیری مغز و کبد) در کودکان و نوجوانانی که در زمان ابتلا به آبله مرغان از آسپیرین استفاده می‌کنند.
- مرگ
آیا زونا از عوارض آبله مرغون است ؟
پس از بهبودی آبله مرغون، ویروس واریسلا زوستر می‌تواند در بدن خفته باقی بماند و بعداً در زندگی دوباره به صورت زونا فعال شود و باعث ایجاد بثورات دردناک شود.
چگونه می توان از آبله مرغون پیشگیری کرد ؟
واکسیناسیون موثرترین راه برای پیشگیری از آبله مرغان است. واکسن واریسلا معمولاً در دو دوز به کودکان داده می شود. علاوه بر واکسیناسیون، توصیه می‌شود که موارد زیر را رعایت کنید:
- کودکان را به شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون را تشویق کنید، به خصوص پس از تماس با فردی که آبله مرغان دارد.
- افراد آلوده را از دیگران دور نگه دارید، به ویژه آنهایی که در معرض خطر بالاتری از ابتلا هستند.
- برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی ثانویه از خاراندن بثورات خودداری کنید.
- اگر شما یا فرزندتان مبتلا به آبله مرغون هستید، در خانه بمانید تا از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید.
واکسن ابله مرغون تا چه اندازه موثر است ؟
واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از بیماری است و طبق تحقیقات ۹۸ درصد از افراد که دوز پیشنهادی واکسن را دریافت نموده‌اند، در برابر بیماری محافظت شده‌اند. واکسیناسیون در موارد زیر توصیه می‌شود:
- کودکان کوچک: کودکان در آمریکا دو نوبت واکسن واریسلا را دریافت می‌کنند، اولین نوبت آن در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دومین نوبت بین ۴ تا ۶ سالگی.
- واکسن ترکیبی: واکسن را می‌توان با واکسن‌های سرخک، اوریون و سرخجه ترکیب کرد، اما ممکن است برای برخی از کودکان بین ۱۲ تا ۲۳ ماه، این ترکیب خطر تب و تشنج بعد از واکسن را افزایش دهد. بنابراین قبل از واکسیناسیون با پزشک مشورت کنید.
- کودکان بزرگتری که واکسیناسیون انجام نداده‌اند: کودکان سنین ۷ تا ۱۲ سال که واکسینه نشده‌اند باید دو نوبت واکسن واریسلا به فاصله‌ی حداقل ۳ ماه و کودکان بالای ۱۳ سال واکسینه نشده نیز باید دو نوبت واکسن به فاصله‌ی حداقل ۴ ماه دریافت کنند.
- بزرگسالانی که واکسینه نشده و یا تا به حال به آبله مرغون مبتلا نشده‌اند: احتمال در معرض ویروس قرار گرفتن در آنها زیاد است، که شامل کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، معلمان، کارکنان مراقبت از کودکان، مسافران بین‌المللی، پرسنل نظامی، بزرگسالانی که با کودکان زندگی می‌کنند و تمامی زنان در سنین باروری می‌شود. این واکسن را در دو نوبت به فاصله‌ی ۴ تا ۸ هفته بعد باید دریافت کنند.
در صورت یکبار ابتلا به این بیماری، در برابر ابتلای مجدد مصون خواهیم ماند ؟
پس از ابتلا به آبله مرغون، معمولاً آنتی بادی‌هایی در برابر این عفونت در بدن تولید می‌شود و فرد را از ابتلای مجدد به این بیماری مصون نگه می‌دارد. اما ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود (واریسلا-زوستر) در بافت‌های عصبی بدن غیرفعال می‌ماند و می‌تواند بعداً در قالب یک بیماری دیگر به نام «زونا» ظاهر شود. کودکانی که در برابر آبله مرغان واکسینه می‌شوند، در سنین بالاتر احتمال ابتلا به زونا در آنها بسیار کمتر است.
مزایای بیماری آبله مرغان
از مزایای این بیماری ویروسی ایمن شدن تمام افرادی است که یک بار به این بیماری مبتلا شده‌اند. همچنین واکسینه شدن علیه آبله مرغان، ایمنی کاملی را در برابر ویروس عامل آن ایجاد می کند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان هستند؟
- نوزادانی که مادر آنها هرگز به آبله مرغون مبتلا نشده و علیه این بیماری هم واکسیناسیون دریافت نکرده است.
- زنان بارداری که هرگز به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده اند.
- افراد سیگاری
- نوجوانان و بزرگسالان
- افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، از جمله: بیماران سرطانی با سابقه شیمی درمانی
- بیماران مبتلا به آسم و همچنین مصرف‌کننده داروهای استروئیدی
با وجود اینکه ابتلای مجدد به آبله مرغان نادر است ولی معدود افرادی از جمله: افراد مبتلا به بیماری ایدز و همچنین کسانی که سیستم ایمنی آنها توسط مصرف داروهای خاص سرکوب شده است، افرادی که به نسبت به داروی نئومایسین حساسیت دارند، ممکن است برای بار دوم نیز به این بیماری مبتلا شوند.
آبله مرغان در حاملگی زنان
اغلب خانم‌هایی که در هنگام بارداری خود به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، کودکانی با وزن کم و دارای ناهنجاری‌های جسمی به دنیا می‌آورند. اگر مادر باردار در یک هفته یا چند روز مانده به تولد نوزاد، به آبله مرغان مبتلا شود، خطر انتقال عفونت و همچنین مرگ برای نوزاد او وجود دارد.
استفاده از واکسن آبله مرغون در طول دوره حاملگی معمولا منع مصرف دارد، بنابراین، اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که قصد حامله شدن دارید یا جز مادران بارداری هستید که در طول عمر خود به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید و علاوه بر آن واکسن این بیماری را هم دریافت نکرده‌اید، توصیه می‌شود که برای مشاوره و پیشگیری از ابتلا به این بیماری، حتما به پزشک متخصص جهت مشاوره مراجعه نمایید.
پیشگیری از بیماری آبله مرغان و زونا
اولین و بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری آبله مرغون، واکسیناسیون است. واکسن آبله مرغان در دو نوبت و دو دوز تجویز می‌شود و طبق تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های کشور آمریکا، ۹۸ درصد از کسانی که هر ۲ دوز این واکسن را به موقع دریافت می‌کنند به ایمنی صد در صد در برابر ابتلا به آبله مرغان دست پیدا می‌کنند.
استفاده از درمان های خانگی و همچنین درمان این بیماری با عسل
در هنگام ابتلا به آبله مرغان علاوه بر مراجعه به پزشک و مصرف مرتب داروها، می توانید در جهت بهبود سریع‌تر از درمان‌های مکمل خانگی نیز استفاده نمایید. در این هنگام سعی کنید به مقدار لازم آب بنوشید و خوراکی‌های مایع مصرف نمایید، تا بدن شما دچار کم آبی نشود.
اگر کودک شما به آبله مرغان مبتلا شده، ناخن‌های او را کوتاه کنید و همچنین از دستکش برای او استفاده نمایید تا بدن خود را در اثر خارش زخم نکند. برای تسکین درد از پاراستامول استفاده نمایید. کرم‌های آبرسان نیز می توانند برای خنکی پوست بسیار مفید باشند.
استفاده عسل به بهبود زخم‌ها و بثورات ناشی از آبله مرغون کمک میکند. روزانه دو بار به مدت بیست دقیقه به محل زخم‌ها عسل بمالید و سپس با ولرم شست و شود دهید.
اقدامات زیر به کاهش خارش آبله مرغان کمک میکند
به آرامی ضایعات را ماساژ دهید، ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید و از خاراندن بپرهیزید، لباس گشاد و نخی بپوشید، به تنفس بهتر پوست کمک میکند، می‌توانید از لوسیون کالامین بر روی ضایعات استفاده کنید، استفاده از آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین به کاهش علائم کمک میکند، خود را خنک نگه دارید چراکه گرما و تعریق باعث افزایش خارش می‌شود، بنابراین از یک پارچه خیس بر روی محل‌های خارش می‌توانید استفاده کنید. نوشیدن مقدار زیاد مایعات به بدن جهت خلاص شدن از ویروس کمک میکند و آب بدن شما را تامین میکند. از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و شیرین اجتناب کنید مخصوصا اگر در این بیماری دهان نیز درگیر است، از غذاهای سفت و سخت، تند و یا شور بپرهیزید، چون باعث زخم شدن دهان می‌شوند.
کلم بروکلی دارای اثرات آنتی هیستامینی است
غذاهای آنتی‌هیستامینی نیز برای مبارزه با بیماری آبله مرغان مفید است. این رژیم غذایی آبله مرغان برای جلوگیری از تولید بیش از حد هیستامین در بدن که منجر به خراشیدن لکه‌ها و در نتیجه عفونت می‌شود ضروری است. غذاهایی مانند کلم‌بروکلی، کلم‌پیچ، اسفناج، پیاز، کیوی، سیب و توت‌فرنگی دارای اثرات آنتی‌هیستامینی هستند.