آتش سوزی در آشپزخانه نقطه شروع بیشتر آتش‌سوزی‌های خانگی است. آشپزخانه یکی از نقاط پرخطر در خانه است که باید برای کاهش خطرات و پیشگیری از آسیب‌ها و صدمات به ایمنی آشپزخانه توجه شود.در این مطلب از با تمامی عواملی که باعث آتش سوزی در آشپزخانه می شوند آشنا خواهید شد.
همیشه و به خصوص مواقعی که تعطیلات است، آتش سوزی ها در همه جا و به خصوص در آشپزخانه ها به اوج خود می رسد، در حقیقت طبق گفته های مقام های مسئول در حوزه آتش نشانی فاجعه های شام بسیار زیاد است بخصوص در مراسم ها و تعطیلات خاص همانند دید و بازدید و عید و… روزهای اوج آتش سوزی در خانه است.
نقطه شروع بیشتر آتش‌سوزی‌های خانگی آشپزخانه است. آشپزخانه یکی از نقاط پرخطر در خانه است که باید برای کاهش خطرات و پیشگیری از آسیب‌ها و صدمات به ایمنی آشپزخانه توجه شود.
وجود منابع حرارتی مانند اجاق گاز و سماور و همچنین وجود لوازم و وسایل برقی در کنار مواد آتش‌گیر مانند روغن‌ها و مواد شیمیایی، حوله‌ها و دستکش‌ها همه شرایطی را به‌وجود آورده‌اند که کارشناسان و متخصصان ایمنی، آشپزخانه را محلی با پتانسیل خطر بالا معرفی کنند.
به منظور حفظ امنیت جان شما و همچنین نکاتی در مورد آنچه که ساکنان باید (و نباید) انجام دهند، در زیر، مواردی برای آتش سوزی در آشپزخانه و راه های مقابله با آن پیشنهاد شده است.
عوامل ایجاد آتش سوزی در آشپزخانه ها
نشتی گاز و انفجار در آشپزخانه از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
نشتی گاز یکی از خطرناک‌ترین حوادثی است که باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود، زیرا موجب گازگرفتگی، انفجار و آتشسوزی میشود. این مشکل ممکن است در انواع اجاق‌گازها و اتصالات رخ دهد. اصلی‌ترین نشانه نشتی گاز در آشپزخانه استشمام بوی گاز است. پس از استشمام بوی گاز، ابتدا پنجره‌ها را باز کنید، اتصالات را بررسی کنید و برای رفع این مشکل با تکنسین متخصص تماس بگیرید.
دیگر نشانه‌های نشتی گاز عبارت‌اند از:
- شنیدن صدای سوت ناشی از نشت گاز؛
- وجود حباب در اطراف اجاق‌گاز.
سیم‌کشی غیراستاندارد آشپزخانه از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
سیم‌کشی در آشپزخانه باید طبق اصول و استاندارد انجام شود و رعایت‌نکردن این موارد ممکن است عواقب و خطرات جبران‌ناپذیری داشته باشد و منجر به برق‌گرفتگی یا آتشسوزی شود.
یکی از مهمترین خطرات سیم‌کشی‌های آشپزخانه وجود سیم‌های بدون حفاظ است. ازبین‌رفتن عایق و حفاظ نداشتن سیم‌ها موجب اتصال و جرقه الکتریکی شود که در شرایط مناسب موجب ایجاد حریق میشود.
نصب نادرست هود از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
هود یکی از اجزای مهم آشپزخانه است و باید به ایمنی و سلامت آن توجه کافی داشت. نحوه قرارگیری هود و اینکه در معرض شعله باشد، ممکن است موجب آتش‌سوزی‌های ناگواری شود.
فاصله مناسب میان گاز و هود یکی از نکات مهم است. به‌گفته سخنگوی آتش‌نشانی تهران، فاصله میان گاز و هود نباید کمتر از ۷۰ سانتی‌متر باشد، در غیر این صورت اگر شعله گاز روشن شود، خطر ذوب‌شدن و سوختن برخی از فیلترها و حتی سوختن یا آتش‌گرفتن موتور هود وجود خواهد داشت.
همچنین در بخوانید : نحوه تمیز کردن هود آشپزخانه با چند نکته ساده
استفاده از میزان شعله مناسب هنگام پخت‌وپز
هرگز نباید غذای رو اجاق گاز را همراه با شعله زیاد و بدون نظارت رها کنید. خالی‌بودن ماهیتابه یا وجود روغن در آن، باعث داغ‌شدن بیش از حد و درنهایت ایجاد آتش میشود، زیرا روغن و حتی پوشش داخلی ماهیتابه اشتعال‌پذیرند.
استفاده نا ایمن از ابزار آشپزی از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
لوازمی که برای پخت غذا از فشار صنعتی استفاده می‌کنند، همان‌طور که باعث راحتی و صرفه‌جویی در وقت می‌شوند، می‌توانند خطرناک هم باشند. این لوازم بسیار کاربردی هستند اما در صورت سهل‌انگاری می‌توانند موجب مشکلات بزرگی شوند که رایج‌ترین این مشکلات انفجار و آتشسوزی است.
بعضی از راهکارهای جلوگیری از انفجار زودپز عبارت‌اند از:
- از سالم بودن تمام قطعات زودپز خود اطمینان حاصل کنید.
- پس از شنیدن صدای سوت حتما شعله اجاق‌گاز را کم کنید.
- هرگز تا خروج کامل بخار از زودپز در آن را باز نکنید.
استفاده از دستکش گشاد و لباس آسین بلند ممنوع
برای کم کردن خطرات آتش سوزی مخصوصاً در آشپزخانه ، در زمان پخت و پز و کار با اجاق گاز ، همیشه از دستگیره و دستکش پارچه ای مناسب استفاده نمائید . استفاده از دستکش های گشاد ،بعضی مواقع موجب شعله ور شدن آتش می شود و امکان دارد زمانی که می خواهید در ظرف را قرار دهید دستکش از دستتان خارج شود و دچار آتش سوزی شود . پوشیدن لباس مناسب در زمان پخت و پز بسیار مهم است و لباس هاس گشاد و آستین بلند خطرات زیادی را از جمله آتش سوزی و سوختگی به همراه دارد . بضی مواقع بندها، جیب و کمربند های آویزان و شل به ظرف گیر می کند و آتش سوزی را ایجاد می نماید .
خواب آلودگی آشپز از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
بعضی مواقع آنقدر خسته و خواب آلوده می شوید که وقتی از آشپزخانه بیرون می روید ، فراموش می کنید و خوابتان می برد که باید به آشپزخانه و غذا سر بزنید و زیر گاز را کم کنید و زمانی که بیدار می شوید ،دود تمام خانه را فرا گرفته است .طبق تحقیق های صورت گرفته 42 درصد از کسانی که در آتش سوزی از پخت و پز در خانه جان خودشان را از دست می دهند به علت خواب بودن می باشد. پس بهتر است در زمان خواب آلودگی آشپزی نکنید .
آتش گرفتن ماهی تابه از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
بعضی مواقع روغن در ماهی تابه آتش می گیرد و بهترین راه برای خاموش کردن و کنترل آن این است که ابتدا شعلۀ گاز را خاموش کنید و در حالی که دستکش دست کردید ، خیلی آرام در ماهی تابه را بر روی آن قرار دهید . این کار سبب می شود تا شعله پخش نشود و قطرات روغن پرتاب نشود و از آتش به خوبی جلوگیری شود و با کمبود اکسیژن آتش مهار می شود و تا زمان سرد شدن آن ، در ظرف را باز نکنید و حواستان باشد برای خاموش کردن شعله های روغن از آب استفاده نکنید و باعث پرتاب شدن روغن و شعله ها می شود و سوختگی و آتش سوزی را افزایش می دهد .
با آتش شعله ور در ماهیتابه چه کنیم ؟
معمولا افراد با دیدن این صحنه، دچار استرس شدید شده و ماهیتابه ای که روغن آن در حالت سوختن است، حرکت می دهند تا آن را به نزدیکی آب برسانند، باید بدانید که هیچ وقت از آب برای خاموش کردن شعله‌های روغن استفاده نکنید، همچنین با حرکت دادن ظرف، روغن ها به اطراف پراکنده شده و باعث سوختگی خودتان و همچنین فراهم شدن اکسیژن بیشتری برای آتش شده و آتش گسترش پیدا می کند.
این را بدانید که اگر در حین کار با ماهیتابه آتش سوزی شروع شد، بهترین روش برای کنترل آتش این است که ابتدا شعله گاز را خاموش کنید و سپس در حالی که دستکش به دست دارید به آرامی درب مخصوص تابه و یا هر درب دیگری را که در دسترس دارید، در دست گرفته و بوسیله آن شعله های آتش را بپوشانید تا زمانی که کاملا خاموش شود، با این کار جلوی پرتاب روغن ها به اطراف گرفته میشود و همچنین به دلیل محبوس شدن آتش و کاهش میزان اکسیژن، به مرور آتش خاموش می شود. لازم به ذکر است که تا سرد شدن کامل ظرف، به هیچ عنوان درب ظرف را برندارید! هیچ سرکی به تابه نکشید، حتی به میزان کم، تا شعله های آتش اکسیژنی را دریافت نکنند!
اگر شعله های آتش شما کوچک و قابل کنترل است، روی آن جوش شیرین یا نمک بریزید تا شعله های آتش از بین برود. اما در این روش، خطر سوختگی ناشی از حرارت و پرتاب قطرات روغن بیشتر است. توصیه میشود از جوش‌شیرین برای کنترل و خاموش کردن آتش های شعله ور با میزان گستردگی بیشتر استفاده نکنید، گاهی ممکن است خود جوش‌شیرین باعث بیشتر شدن آتش سوزی شود.
آتش سوزی برقی از عوامل مهم آتش سوزی در آشپزخانه
بعضی مواقع ممکن است مایکروفر و یا توستر محل شروع آتش سوزی باشد. در زمان بروز این نوع آتش سوزی ، در مایکروفر را بسته و آن را از برق جدا کنید و قبل از استفادۀ مجدد دستگاه را به یک تعمیر کار و تکنسین نشان دهید و یا آن را تعویض نمائید . حواستان باشد برای خاموش کردن آتش برای وسایل برقی از آب استفاده نکنید .
آتش های ایجاد شده از طریق ماکروویو و یا اجاق گازها
گاهی ممکن است وسیله برقی مورد استفاده در آشپزخانه محل شروع یک آتش سوزی باشد.
با سه مرحله ساده می توانید شعله های آتش را که در مایکروویو یا اجاق گاز شما فوران می کنند، کنترل کنید:
در محیط آتش گرفته را بسته نگه دارید.
دستگاه را خاموش کنید (اگر وسیله برقی است، آن را از برق بکشید و اگر فر اجاق گاز است، جریان گاز را قطع کنید).
بگذارید آتش در فضای بسته محیط، خفه شود (با کاهش اکسیژن محیط، آتش سوزی کم می شود).
به یاد داشته باشید ، هیچ سرکی نکشید! حتی لحظه ای کوتاه!
در این صورت این امکان وجود دارد که آتش خاموش شده، مجدد شعله ور شود، زیرا با این کار، شما باعث ورود اکسیژن به آن محیط شده اید.
قبل از استفاده مجدد، دستگاه را به تعمیرکار و تکنسین و یا شرکت سازنده نشان داده تا تعمیرات لازم را انجام دهند و در صورت لزوم دستگاه را تعویض کنید.
قرار دادن غذای چرب نزدیک حرارت
چربی ها اشتعال زا هستند و باعث آتش سوزی می‌شوند. به همین دلیل نباید چربی و غذاهای چرب را نزدیک منبع حرارتی قرار داد. چربی ها و روغن آشپزی حتی در فاصله‌ای 5 سانتی‌متری هم می‌تواند جرقه بزند و باعث آتش سوزی شود.
هنگام آماده سازی غذاهای چرب که میزان روغن آن زیاد است این نکات را رعایت کنید:
- آن را روی درجه خیلی کم قرار دهید
- از ظرف‌هایی با لبه‌های بلندتر استفاده کنید
با رعایت این نکات ساده امکان تماس بخارات روغن و آتش به کمترین حد ممکن می‌رسد.
فر اجاق گاز
اگر در قسمت فر اجاق گازتان ، غذا دچار سوختگی و بعد آتش سوزی شد، در فر را بسته نگهدارید تا شعله خاموش شود و جریان گاز را به طور کامل قطع نمائید و معمولاً این مدل آتش سوزی شدید می باشد و اگر شدت آتش سوزی زیاد بود ،حتماً به آتش نشانی زنگ بزنید .
کپسول آتش نشانی
داشتن یک کپسول آتش نشانی چند منظوره در خانه بسیار مهم است و نحوۀ استفاده از آن را بلد باشید ، تا در زمان وقوع حادثه بتوانید آتش را خاموش نمائید . این کپسول را در یک جای مناسب و قابل دسترس قرار دهید و از قرار دادن کپسول در کنار حرارت و محل های نزدیک به حریق خودداری کنید .
حواستان باشد در مواقع خطرناک ، ترک محیط بهترین کار می باشد .
خطر آتش سوزی برای منزل به دلیل وجود تعداد و مقدار زیادی مواد آتش زا به شدت احساس می شود و لوزم توجه به خطر آتش سوزی برای منزل از هر چیز دیگری مهم تر است. البته با رعایت نکات ایمنی گفته شده و سایر نکات ایمنی که در زمینه بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله گفته می شود، شما می توانید راحت تر به زندگی بپردازید. البته که نقش بیمه آتش سوزی برای ایمنی در برابر هزینه های مرتبط با این خطرات هم بر کسی پوشیده نیست.
خطرات جانبی آشپزخانه
الف. استعمال دخانیات
استعمال دخانیات یکی از اتفاقاتی است که در صورت سهل‌انگاری و بی‌دقتی می‌تواند به حادثه‌ای جبران‌ناپذیر در آشپزخانه منجر شود. در صورتی که بر اثر حواس‌پرتی فیلتر سیگار شما روی فرش یا حتی سیم‌های رابط آشپزخانه بیفتد، خطرات زیادی از جمله ایجاد آتشسوزی شما را تهدید خواهد کرد. به همین دلیل استعمال دخانیات در آشپزخانه به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
ب. استفاده از لباس آستین‌بلند
پوشیدن لباس مناسب هنگام پخت‌وپز امر بسیار مهمی است، زیرا در صورت بلندبودن آستین لباس یا استفاده از دستکش‌های گشاد احتمال ایجاد حریق افزایش می‌یابد. حتی بندها، جیب‌ها و کمربندهای شل و آویزان هم ممکن است با گیرکردن به ظروف داغ موجب آتشسوزی شوند. برای کم‌کردن احتمال آتشسوزی در آشپزخانه پیشنهاد میشود هنگام آشپزی حتما از لباس مناسب استفاده کنید.
ج. ترک‌کردن آشپزخانه
ترک‌کردن آشپزخانه هنگام پخت‌وپز یکی دیگر از عوامل ایجاد آتشسوزی است. حضور در آشپزخانه هنگام طبخ غذا از خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند و در صورت ایجاد حریق می‌توانید به‌سرعت آن را مهار کنید و از بروز اتفاقات ناگواری مانند آتشسوزی جلوگیری کنید.
د. شست‌وشوی آشپزخانه
هنگام شست‌وشوی کف آشپزخانه حتما باید به سیم‌های محافظ و پریزها توجه کافی داشته باشید. در غیر این صورت هرگونه برخورد آب و مواد شوینده می‌تواند موجب ایجاد جرقه و آتشسوزی شود.
در کل
همیشه به هنگام پخت غذا در آشپزخانه حضور داشته باشید و آشپزخانه را به مدت طولانی ترک نکنید. حضور در آشپزخانه هنگام پخت غذا علاوه بر اینکه از وقوع خطر جلوگیری می‌کند سبب میشود در صورت وقوع حریق، شعله‌ها را در همان لحظات ابتدایی خاموش کنید. اگر به هر دلیلی می‌خواهید برای مدتی آشپزخانه را ترک کنید، شعله‌های گاز را خاموش کنید.
به جز رعایت موارد بالا، در هنگام آتش سوزی شما می توانید برای خاموش کردن آتش از کپسول آتش نشانی شیمیایی خشک کلاس B استفاده کنید، کپسول را در کنار در ورودی آشپزخانه نصب کنید، هیچ وقت کپسول را در نزدیکی منابع حرارتی قرار ندهید تا در هنگام آتش سوزی در دسترس باشند، لازم به ذکر است که اگر به شکل درست و صحیح از کپسول اطفای حریق استفاده نشود، این کار ممکن است سبب پخش شدن شعله‌ها و گسترش آتشسوزی شود.
البته باید خاطر نشان کرد که در برخی موارد، براساس مواردی که در زیر ذکر می شود بایستی با آتش نشانان تماس بگیرید، شما باید بدانید که اگر حین پخت و پز، آتش سوزی اتفاق بیفتد، مبارزه شخص شما با آن بهترین برنامه عملیاتی نیست، درواقع گاهی اوقات ترک کردن محل بهترین و تنها راه حل ممکن است.
محل قرار دادن کپسول آتش نشانی مناسب آشپزخانه
نصب کپسول آتش نشانی باید در جایی باشد که قابل دید باشد. این کار باعث میشود در مواقع اضطراری همه‌ی افراد به آن دسترسی داشته باشند. همچنین مهم است که توجه داشته باشید آتش‌سوزی‌ها در آشپزخانه معمولا کوچک هستند بنابراین شما به یک کپسول کوچک نیاز خواهید داشت.
کپسول آتش نشانی مناسب آشپزخانه برای موثر بودن می‌تواند حداکثر 7 کیلوگرم باشد، اگرچه اکثر مدل‌ها نصف این وزن هستند. محل مناسب برای نصب کپسول آشپزخانه، روی دیوار نزدیک اجاق گاز یا فر است. همچنین ممکن است لازم باشد یکی در بالا یا پایین کابینت‌ها در نزدیکی پریزهای برق و سایر منابع بالقوه‌ی گرما در نظر بگیرید.
در زمان آتش سوزی چه کار کنیم ؟
در زمان مواجه با آتش سوزی مهمترین اقدام جلوگیری از گسترش آتش و خاموش کردن آن است. برای همین چند موضوع را باید حتما به یاد داشته باشید:
- آتش سوزی به سرعت انتشار می‌یابد از این رو اولین کار با آتش نشانی و اورژانس تماس گرفته و سعی کنید شرح کامل حادثه را خلاصه اعلام کنید.
- نوع سازه ساختمان را بدانید و به نیروهای امدادی اعلام کنید. سازه های فلزی، به شدت در مقابل آتش سوزی ضعیف بوده و با کوچکترین حریقی که در کنار ستونها ایجاد شود فولاد فورا گداخته شده و بخش زیادی از مقاومت خود را از دست می‌دهد. آنچه که در فرو ریزش ساختمان پلاسکو تهران اتفاق افتاده است؛ دقیقا عدم پیشگیری از وقوع آتش در ساختمان و سپس به جهت سرایت حرارت به اجزای اصلی ساختمان که فلزی بودند باعث گداختگی و ضعف مقاومت آنها شده و در یک لحظه ساختمان ریزش نموده است.
- سعی کنید همه افراد را از ساختمان خارج کنید.
- به هیچ عنوان وارد ساختمان آتش گرفته نشوید.
- ظرفآتش گرفته که مشتعل است را حرکت ندهید. شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یا پوشش های دیگر خفه کنید.
- اگر دود، حرارت یا شعله های آتش، مسیرهای خروجی شما را مسدود کرده است، در را ببندید و در اتاق بمانید. ترجیحا اتاقی که پنجره دارد را انتخاب کنید. تنها با استفاده از یک پارچه به رنگ روشن، از طریق پنجره کمک بخواهید. اگر در اتاق تلفن وجود دارد به اداره آتش نشانی زنگ بزنید و موقعیت خود را خبر دهید.