واکسن آنفولانزا برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا است و در این فصل میتوان آن را تزریق کرد اما همه افراد نمیتوانند این واکسن را تزریق کنند.در این مطلب از میخوانید که چه کسانی میتوانند واکسن آنفولانزا را تزریق کنند.
واکسن آنفولانزا چیست ؟
واکسن آنفولانزا، واکسنی است که به جهت پیشگیری از انفولانزا تزریق می‌شود و هرساله نوع جدیدی از این واکسن ساخته می‌شود؛ چراکه آنفولانزا هرساله درحال جهش و تغییر است و واکسن‌های ساخته شده در سالهای قبل برای شال جاری مناسب نخواهند بود. به گفته متخصصان، افراد در معرض خطر و حساس باید سالانه دو مرتبه واکسن انفولانزا را تزریق نمایند.
واکسن آنفولانزا از چه چیزی تشکیل شده است ؟
واکسن پیشگیری از آنفولانزا به دو شکل تولید می‌شود. اول نمونه‌هایی هستند که از ویروس غیر فعال شده و کشته شده تهیه می‌شوند. دومین گروه این واکسن متشکل از شکل زنده اما ضعیف شده ویروس هستند.(1) اما بسته به برند سازنده این واکسن، مواد تشکیل دهنده آن هم میتواند متفاوت باشد. در ادامه به معرفی برخی از این مواد می‌پردازیم.
- پروتئین تخم مرغ: بسیاری از واکسن‌های آنفولانزا از طریق تخم مرغ و رشد ویروس‌ها در داخل آن تولید می‌شوند. به همین دلیل این واکسن حاوی مقادیری پروتئین تخم مرغ است.
- مواد نگهدارنده: واکسن‌های آنفولانزا چند دوزی حاوی ماده ای به نام تیمروسال هستند که اگرچه حاوی جیوه است، اما در مقادیر کم میتواند از رشد ویروس‌ها و باکتری‌ها در ماده واکسن جلوگیری کند.
- آنتی بیوتیک‌ها: برخی از آنتی بیوتیک‌ها برای پیشگیری از آلوده شدن مواد واکسن به باکتری در تولید این واکسن استفاده می‌شوند. از جمله این آنتی بیوتیک‌ها می‌توانیم به جنتامایسین و نئومایسین اشاره کنیم.
- تثبیت کننده‌ها: این سری از مواد برای پایدار نگه داشتن واکسن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد باعث می‌شوند که واکسن قدرت خود را حتی زمانی که در معرض نور یا گرماست، از دست ندهد. از جمله تثبیت کننده‌های واکسن آنفولانزا می‌توانیم به مونوسدیم گلوتامات، سوربیتول و ساکارز اشاره کنیم.
- پلی سوربات 80: این ماده به صورت ناچیز در واکسن‌های آنفولانزا مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت استفاده از پلی سوربات 80 توزیع مواد واکسن به صورت یکنواخت است. البته ناگفته نماند استفاده زیاد از این ماده ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک در افراد شود.
- فرمالدئید: این ماده که البته در سایر صنایع هم کاربرد زیادی دارد، به منظور غیر فعال کردن ویروس آنفولانزا در واکسن استفاده می‌شود. زمانی که افراد به صورت زیاد این ماده را مصرف کنند، ممکن است دچار مشکلات تنفسی یا افزایش خطر ابتلا به سرطان شوند.
نحوه ی عملکرد واکسن آنفولانزا
بعد از تزریق واکسن آنفولانزا پس از دو هفته بدن شروع به تولید آنتی بادی می کند. این آنتی بادی ها در برابر عفونت ناشی از ویروسی که واکسن بر اساس آن ساخته شده در بدن مصونیت ایجاد می کند.
واکسن های چهار ظرفیتی یا چهارگانه (quadrivalent) حاوی دو ویروس آنفولانزای نوع A یعنی ویروس H1N1 و ویروس H3N2 و دو ویروس آنفولانزای نوع B هستند که در برابر 4 ویروس مختلف آنفولانزا مصونیت ایجاد می کنند.
نوع دیگری از واکسن های آنفولانزای تولید شده سه ظرفیتی یا سه گانه (trivalent) هستند و از بدن در برابر سه نوع ویروس مختلف آنفولانزا (دو ویروس آنفولانزای نوع A ویروس H1N1 و ویروس H3N2 و یک ویروس آنفولانزای نوع B ) محافظت می کنند. این واکسن ها پاسخ قوی تری در بدن ایجاد می کنند و برای افراد 65 سال و بالاتر طراحی شده اند.
انواع واکسن آنفولانزا
انواع مختلفی واکسن آنفولانزا وجود دارند اما این واکسن ها نسبت به یکدیگر برتری خاصی نداشته و فاقد اولویت بندی هستند:
- واکسن آنفولانزای خنثی کننده (IIV)
- واکسن آنفولانزای نوترکیب (RIV)
- واکسن آنفولانزای تضعیف کننده (LAIV)
علاوه بر این واکسن ها ، واکسن های آنفولانزای سه و چهار ظرفیتی هم در دسترس می باشند:
واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی:
واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی با سوزن به همراه ماده یاور یا ادجوانت (adjuvant) مناسب برای افراد 65 سال و بالاتر، مواد یاور قابلیت آنتی ژنی ندارند اما در ترکیب با واکسنها سبب تحریک سیستم ایمنی و افزایش پاسخ آن به آنتی ژن موجود در واکسن می شوند و پاسخ ایمنی سریع و قوی ایجاد می کنند.
واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی:
واکسن آنفولانزا چهار ظرفیتی با استفاده از ویروس های رشد یافته درون تخم مرغ مانند آفلوریا چهار ظرفیتی، فلوریکس چهار ظرفیتی، فلولاول چهارظرفیتی و فلوزون چهار ظرفیتی تولید می شوند و برای گروه های سنی مختلف، واکسن های متفاوتی وجود دارد.
واکسن سلولی آنفولانزا چهار ظرفیتی (Flucelvax Quadrivalent) که برای افراد بالای 4 سال مناسب است زیرا حاوی ویروس رشد یافته در کشت سلولی (بدون تخم مرغ) می باشد.
واکسن آنفلوآنزا چهار ظرفیتی نوترکیب (Flublok Quadrivalent) که بدون تخم مرغ و برای افراد بالای 18 سال مناسب است.
واکسن آنفولانزا چهار ظرفیتی به همراه مواد یاور برای افراد 65 سال و بالاتر مناسب است.
واکسن آنفولانزا با دوز بالا برای افراد 65 سال و بالاتر مناسب است.
عوارض
هر دارو و واکسن به تبع مزایایی که دارد ممکن است افراد را دچار عوارض خاصی هم بکند. این عوارض در برخی از افراد اصلاً بروز پیدا نمی‌کند، در مقابل در برخی افراد به صورت خفیف و در تعدادی دیگر شدیدتر هستند. هر چند که به طور کلی بیشتر این عوارض خفیف هستند، اما فرد بعد از تزریق واکسن ممکن است دچار سردرد، تب، احساس خستگی، قرمزی، حساسیت و تورم در ناحیه تزریق شود. علائم دیگری نیز ممکن است پس از تزریق تجربه نمائید. به طور کلی عوارض واکسن آنفولانزا به شرح زیر است:
- سردرد
- تب
- احساس خستگی
- قرمزی، حساسیت و تورم در ناحیه تزریق
- درد عضلانی
- کاهش اشتها
- آبریزش بینی
- گلودرد
این علائم پس از مدت کوتاهی از بین خواهند رفت، درصورت ادامه دار بودن یا تشدید علائم پس از چندروز و در صورت بروز علائم زیر حتماً با پزشک خود در تماس باشید. زیرا گزینه‌های زیر نشان دهنده واکنش آلرژیک فرد بوده و ممکن است وی را دچار مشکل کند:
- ایجاد ضعف و سرگیجه
- تورم اطراف لب‌ها و یا چشم‌ها
- مشکل در تنفس یا خس خس کردن سینه
- افزایش ضربان قلب
چه کسانی باید واکسن آنفولانزا تزریق کنند ؟
رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری، با اشاره به این مورد که عفونت‌های تنفسی با رسیدن روزهای سرد و فصل پاییز افزایش می‌یابند، تزریق واکسن آنفلوانزا را برای افراد در معرض خطر ضروری دانسته‌اند. اما چه کسانی در معرض خطر هستند ؟ طبرسی افزود افراد زیر باید واکسن آنفولانزا را در روزهای ابتدایی مهر 1402 تزریق نمایند: چه کسانی باید واکسن آنفولانزا تزریق کنند ؟
-
- سالمندان بالای 65 سال
- افراد مبتلا به بیماری‌های نقص سیستم ایمنی
- افراد مبتلا به سرطان
- مبتلایان به دیابت
- بیماران قلبی
- بیماران کلیوی
- بیماران ریوی
افرادی که نباید واکسن آنفولانزا را تزریق کنند:
- کودکان کم تر از شش ماه برای استفاده از واکسن آنفولانزا بسیار کوچک هستند.
- افرادی که آلرژی های خطرناک و شدید به واکسن آنفولانزا یا هر ماده ای در واکسن دارند، نباید این کار را انجام دهند. این مواد می تواند شامل ژلاتین، آنتی بیوتیک ها یا هر ماده و داروی دیگری باشد.
افراد با شرایط زیر قبل از استفاده از تزریق واکسن آنفولانزا باید با درمانگر خود صحبت کنند.
افرادی که نباید از اسپری بینی یا واکسن استنشاقی آنفولانزا استفاده کنند:
- کودکان زیر 2 سال
- افراد 65 سال به بالا
- خانم های باردار
- خانم ها یا افرادی با آلرژی های شدید و خطرناک به واکسن و مواد درون آن
- افراد بین 2 تا 17 سال که آسپیرین یا دارو های حاوی سالیسیلات مصرف می کنند
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
- افرادی که از یک فرد با بیماری بسیار شدید در منزل و محیط استرلیزه شده مراقبت می کنند. در چنین حالتی اگر این افراد از واکسن استفاده کنند، حداقل تا 7 روز نباید با فرد بیمار تعامل داشته باشند.
- کودکان بین 2 تا 4 سال که بیماری آسم دارند یا در 12 ماه گذشته بیماری هایی همراه با خس خس سینه را تجربه کردند.
- افرادی که از دارو های مربوط به آنفولانزا در 48 ساعت گذشته استفاده کردند.
- افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای که ممکن است بعد از استفاده از آن دچار سختی های زیاد شوند.
- افرادی که دارای بیماری های مزمن ریوی، بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری کلیوی، کبدی، اختلالات خونی یا متابولیک مثل بیماری دیابت هستند.
- افرادی که بیماری حاد شدید یا حتی معمولی دارند که ممکن است با تب یا بدون تب همراه باشد.
- افرادی که به سندروم گیلن باره مبتلا هستند.
افرادی که برای استفاده از واکسن آنفولانزا اولویت دارند :
زمانی که ظرفیت واکسن محدود باشد، معمولاً تمرکز باید روی افرادی قرار بگیرد که برای استفاده از این واکسن در اولویت هستند که شامل موارد زیر می باشد:
- کودکان 6 ماه تا 4 سال
- افراد 50 سال به بالا
- افراد مبتلا به بیماری های تنفسی مثل آسم، بیماری های قلبی عروقی، فشار خون، هپاتیت و مشکلاتی مثل دیابت
- افرادی که 6 ماه تا 18 سال داروهای حاوی آسپیرین یا سالیسیلات مصرف می کنند.
- افرادی با سیستم ایمنی سرکوب شده به هر دلیل
- افراد مبتلا به اچ آی وی
- خانم های باردار
- خانم ها دو هفته بعد از زایمان
- پرستاران و کادر درمانی که از افراد مبتلا به بیماری های مزمن مراقبت می کنند.
نکته: واکسن تزریقی از 6 ماهگی به بعد و واکسن استنشاقی (به صورت اسپری بینی) پس از 4 سالگی میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
چه زمانی باید واکسن آنفولانزا را تزریق کرد ؟
در مطلب وقت هایی که نباید واکسن آنفولانزا زد! در مورد باید نبایدهای تزریق واکسن آنفولانزا کامل گفتیم و در ادامه هم به برخی موارد مهم اشاره شده است که شامل:
پیش از شیوع ویروس آنفولانزا
در آغاز فصل پاییز و قبل از شیوع آنفولانزا واکسن باید تزریق گردد، بدن به 2 هفته زمان نیاز دارد تا آنتی بادی تولید کرده و از شخص در برابر بیماری محافظت کند سازمان پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا زدن واکسن پیش از پایان ماه اکتبر یا آغاز ماه آبان را توصیه می کند. کودکانی که به دو دوز مختلف از واکسن نیاز دارند باید زودتر واکسینه شوند. چرا که لازم است بین تزریق دو دوز واکسن 4 هفته فاصله باشد.
دریافت واکسن در تیر ماه و مرداد ماه می تواند از میزان اثر بخشی آن در طول فصل شیوع بیماری به خصوص در میان افراد مسن تر بکاهد.
میزان اثر بخشی واکسن
بعد از واکسیناسیون، دوهفته زمان نیاز است تا آنتی بادی ها شروع به تولید کرده و از بدن در برابر عفونت ناشی از ویروس آنفولانزا حفاظت کنند.
میزان اثر بخشی واکسن آنفولانزا هر سال و از فصلی به فصل دیگر متفاوت بوده و به عوامل مختلفی مانند سن، وضعیت سلامتی فردی که واکسن را دریافت کرده و جور بودن یا مطابقت واکسن با ویروس بستگی دارد. اگر واکسن آنفولانزا به خوبی در چرخه ویروس های آنفولانزا قرار گیرد، خطر ابتلا به بیماری را 40 الی 60 درصد کاهش می دهد.
آیا بعد از دریافت واکسن احتمال ابتلا به بیماری آنفولانزا وجود دارد ؟
ابتلا به بیماری آنفولانزا حتی بعد از دریافت واکسن آنفولانزا، وجود دارد. دلایل زیر سبب احتمال ابتلا به بیماری با وجود دریافت واکسن می شود:
- فرد زمانی که بدن در حال ساخت آنتی بادی است، در معرض ویروس قرار گرفته است.
- فرد در معرض نوعی از ویروس آنفولانزا قرار گرفته که واکسن آنفولانزا آن را در بر نمی گیرد.
- ابتلا به بیماری با وجود دریافت واکسن به سن و وضعیت عمومی سلامتی بستگی دارد. واکسن آنفولانزا در میان افراد جوان، سالمند و کودکان سالم بهتر عمل می کند.
در صورت ابتلا به آنفولانزا، بعد از واکسن زدن، بیماری شدید نیست
برخی از افرادی که واکسینه می شوند اما به دلایل بالا مجددا به آنفولانزا مبتلا می شوند، شدت بیماری در آنها به اندازه قبل نخواهد بود. تزریق واکسن آنفولانزا، میزان مرگ و میر، احتمال بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه ICU، مدت زمان بستری در ICU و به طور کلی در بیمارستان را کاهش می دهد. واکسن آنفولانزا خطر بستری شدن کودکان در بخش مراقب ویژه، را 74٪ کاهش می دهد.
موارد منع تزریق
درست است که واکسن آنفولانزا عوارض خاصی ندارد، اما این واکسن برای تمامی افراد هم مناسب نخواهد بود. برای مثال آن دسته از افرادی که به مواد تشکیل دهنده واکسن مثل تخم مرغ آلرژی دارند، نباید از این واکسن استفاده کنند.
از طرفی استعمال این واکسن همچنین برای افرادی که دارای بیماری سندرم گیلن باره (نوعی بیماری که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های عصبی حمله می‌کند و باعث ایجاد ضعف و بی حسی می‌شود) هستند، میتواند خطرناک باشد. این بیماری ضعف و گزگز شدیدی را به دنبال دارد که ناشی از آسیب به پوشش محافظ اطراف سلول‌های عصبی بدن است. در صورت افزایش خطر گیلن باره حتی ممکن است زندگی فرد تهدید شود.
از طرف دیگر چون عوارض این واکسن برای کودکان زیر 6 ماه چندان مشخص نیست، این سری از کودکان هم نباید این واکسن را دریافت کنند. برخی از افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف هم هنگام استفاده از این واکسن نیاز به مشاوره پزشک دارند. در نهایت در صورتی که در بستر بیماری قرار دارید، برای اینکه دچار عوارض این واکسن و بدتر شدن حال خود نشوید، بهتر است بعد از بهبود اقدام به تزریق این واکسن کنید.
درصورتی که هریک از علائم آنفولانزا را دارید، روی تصویر زیر کلیک کنید. در آزمایشگاه تخصصی ویروس شناسی کیوان انجام تست کرونا و تست کرونا-آنفولانزا به صورت همزمان با بالاترین دقت و کیفیت قابل انجام است. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل روی تصویر زیر کلیک کنید.
قیمت واکسن آنفولانزا 1402
سازمان غذا و دارو قیمت واکسن آنفولانزا را اعلام کرد: واکسن آنفولانزای خارجی با قیمت 296 هزار تومان و واکسن آنفولانزای ایرانی با قیمت 263 هزار تومان به داروخانه‌های سراسر کشور برای مصرف کنندگان توزیع خواهد شد. در مجموع 2.5 میلیون دوز واکسن آنفولانزای جدید تامین شده است.
حقایق جالب درباره واکسیناسیون آنفولانزا
همیشه ایده خوبی است که با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر قبلاً این واکسن را دریافت نکرده اید یا اینکه از زمان استعمال واکسن قبلی تا به امروز وضعیت سلامتی شما تغییر کرده است. اگر آلرژی یا شرایط دیگری دارید که ممکن است واکسن را برای شما خطرناک کند، قبل از واکسن زدن حتماً با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه به معرفی برخی از مواردی می‌پردازیم که به عنوان اطلاعات اضافی درباره این واکسن برای شما مفید هستند.
- واکسن آنفولانزا بی خطر در نظر گرفته می‌شود. شما نمی‌توانید از طریق واکسن به ویروس آنفولانزا مبتلا شوید، زیرا ویروس موجود در واکسن از بین رفته یا ضعیف شده است.
- اکثر واکسن‌های آنفولانزا از شما در برابر ویروس‌های آنفولانزای A (H1N1) و A (H3N2) و دو نوع ویروس آنفولانزای B محافظت می‌کنند.
- در صورت ابتلا به آنفولانزا، واکسیناسیون آنفولانزا باعث کاهش شدت علائم می‌شود.
- واکسن آنفولانزا شانس ابتلا به آنفولانزا را 40 تا 60 درصد کاهش می‌دهد، بنابراین حتی اگر واکسینه شده باشید، امکان ابتلا به آنفولانزا برای شما وجود دارد.
- واکسن آنفولانزا می تواند جان کودکان را نجات دهد.
- واکسیناسیون سالانه بهترین راه محافظت از مبتلا شدن به آنفولانزا است.
- تزریق واکسن را باید قبل از شروع شیوع ویروس آنفولانزا انجام دهید، زیرا همانطور که گفتیم این واکسن به 2 هفته زمان نیاز دارد تا فعالیت محافظتی خود را آغاز کند.
- واکسن‌های آنفولانزا برای محافظت از زنان باردار بسیار توصیه می‌شوند. این باعث می‌شود از جنین هم در برابر این بیماری محافظت شود.